Ep. 03: Khí huyết và mùa dâu rụng

Nội dung

• Lời nói đầu

• Nữ chủ về huyết

• Thế nữ nhi phải làm gì?

• Lời kết

1.Lời nói đầu

Ai cũng biết khí huyết quan trọng như thế nào đối với con người. Trong Đông y có câu “khí hành thì huyết hành, khí trệ thì huyết ứ”, nghĩa là khi khí lưu thông thì huyết cũng vận hành thông suốt, còn nếu khí bị tắc thì huyết cũng không đi được. Nhưng có lẽ phần lớn chúng ta chỉ nghe vậy chứ không thực sự hiểu: huyết là gì, vận hành ra sao, ảnh hưởng thế nào đến cơ thể, đặc biệt là đối với phụ nữ.

Trong bài nhỏ này, mình muốn chia sẻ một góc nhìn rất gần gũi: huyết trong kì “dâu rụng”. Đây là một việc tưởng chừng hiển nhiên, tháng nào cũng có, nhưng lại là chiếc “gương soi” quan trọng nhất cho sức khỏe phụ nữ.

Ngày trước mình cũng từng thờ ơ. Chu kỳ của mình vốn khá đều, nhưng mình chẳng bao giờ ghi ngày bắt đầu, ngày kết thúc, kéo dài bao nhiêu ngày… Mình nghĩ chắc cũng chẳng cần, vì chưa lập gia đình, không tính toán ngày sinh nở, nên chẳng mấy quan tâm. Chỉ đến khi sang Úc du học, cơ thể bắt đầu mệt mỏi bất thường – đi học thì ngáp liên tục như nghiện– mình mới được một bác sĩ yêu cầu theo dõi chu kỳ kinh nguyệt. Lúc đó mình ngơ ngác hỏi “why?”, và câu trả lời đã mở ra cho mình cả một cánh cửa: phụ nữ lấy huyết làm gốc, mà kì “dâu rụng” chính là bằng chứng sống động nhất cho tình trạng khí huyết trong cơ thể.

2.Nữ chủ về huyết

Trong Đông y, “nam chủ về khí, nữ chủ về huyết”. Câu này nghe đơn giản nhưng bao hàm cả một triết lý lớn.

Với nam giới, khí mạnh thì tinh thần phấn chấn, cơ bắp chắc khỏe, làm việc bền bỉ.

Với nữ giới, huyết đầy đủ thì da dẻ hồng hào, kinh nguyệt đều đặn, tử cung khỏe mạnh, giấc ngủ an yên.

Kỳ kinh nguyệt không chỉ đơn giản là vài ngày “bất tiện” mỗi tháng, mà chính là tấm gương phản chiếu nội tạng: chu kỳ đều hay không, lượng máu nhiều hay ít, màu sắc đỏ tươi hay đỏ thẫm, có mùi lạ hay không, có đau bụng hay không… tất cả đều cho ta biết tình trạng khí huyết trong cơ thể.

Tử cung lạnh: đến kỳ thường đau bụng dữ dội, máu ra ít, màu sẫm. Máu không lưu thông: dễ hình thành u nang, đa nang, hoặc kinh nguyệt vón cục.

Khí huyết yếu: ban ngày mệt mỏi, ban đêm lại khó ngủ sâu vì thần kinh không được nuôi dưỡng đầy đủ.

Chính vì vậy, Đông y coi việc chăm sóc tử cung, điều hòa khí huyết là trọng tâm trong dưỡng sinh của nữ giới. Tây y cũng đồng tình ở một góc nhìn khác: kinh nguyệt phản ánh sức khỏe nội tiết, chức năng buồng trứng, tử cung và cả hệ thần kinh. Hai con đường khác nhau nhưng cùng gặp nhau ở điểm chung: nếu kỳ kinh không ổn định thì nghĩa là cơ thể đang lên tiếng.

3.Thế nữ nhi phải làm gì?

(a) Giữ tử cung sạch và ấm

Trước hết, hãy nhớ “tử cung lạnh sinh bệnh”. Người xưa có câu: hàn tắc thống (lạnh thì đau). Đừng xem nhẹ việc giữ ấm bụng dưới, nhất là những ngày mưa gió hoặc khi bước vào mùa đông.

Buổi sáng: uống một ly trà gừng ấm. Chữ “gừng” trong tiếng Trung có bộ Nữ ở dưới, bộ Mỹ (đẹp) ở trên – ý rằng phụ nữ muốn đẹp thì phải dùng gừng.

Buổi tối: ngâm chân nước nóng 15 phút, có thể bỏ thêm muối hoặc vài lát gừng. Sau đó bôi cao gừng, dán miếng giữ nhiệt hoặc chườm ấm vùng bụng dưới.

Hàng tuần: luộc trứng gà với ngải cứu để “trục hàn”, xông hơi 1–2 lần, hoặc đơn giản là ra tắm nắng 15 phút khi trời nắng đẹp.

Tuyệt đối hạn chế: nước đá, kem, nước ngọt có ga, đồ ăn lạnh – tất cả đều làm tử cung co lại, khí huyết khó lưu thông.

(b) Yêu đương đúng cách

Một điều tế nhị nhưng cần nói: hãy yêu đương theo kiểu ông bà ngày xưa – tránh phó mặc cho những lời hứa hẹn bốc đồng. Nếu lập gia đình rồi thì phải quán triệt nhau chặt chẽ. Tử cung không chỉ là nơi nuôi dưỡng sự sống, mà còn là “cội nguồn” năng lượng của người phụ nữ. Bất cứ tổn thương nào cũng sẽ để lại dấu vết lâu dài.

(c) Dưỡng bằng món ăn

Trong những ngày “dâu rụng”: nên ăn gà tiềm 3 ngày liên tiếp để bồi bổ huyết.

Sau "dâu rụng” 3 ngày: nấu cháo hoặc sữa hạt từ công thức sau:

30g đậu đỏ + 20g gạo lứt đỏ + 20g gạo nếp trắng + 15g đậu phộng còn vỏ đỏ + vài quả táo tàu + kỷ tử

→ nấu thành cháo hoặc xay làm sữa hạt, dùng liên tục 3 ngày. Công thức này vừa bổ huyết vừa kiện tỳ vị, rất hợp cho phụ nữ sau kỳ kinh.

(d) Ngủ và thở

Khí huyết nuôi dưỡng giấc ngủ. Nếu bạn thường xuyên khó ngủ, hãy thử:

• Trước khi ngủ ngâm chân nước ấm với muối.

• Tắt điện thoại ít nhất 30 phút trước khi nằm xuống.

• Thực hành hít sâu – thở chậm 10 lần, để thần kinh thư giãn.

4.Lời kết

Đông y coi huyết như dòng sông chảy nuôi dưỡng cơ thể. Khi dòng sông đó đầy ắp, trong lành thì cây cỏ ven bờ xanh tốt, lòng người an yên. Khi nó cạn kiệt hoặc tắc nghẽn, tất cả đều khô héo, suy kiệt. Phụ nữ chúng ta chính là người “chủ về huyết”, vì vậy hãy học cách chăm sóc tử cung, điều hòa khí huyết, giữ gìn những ngày “dâu rụng” như một phần quan trọng của sức khỏe và hạnh phúc. Hy vọng những chia sẻ nhỏ này sẽ giúp chị em hiểu hơn về chính cơ thể mình, trân trọng và yêu thương bản thân hơn mỗi ngày.

📌Bài viết dựa trên kinh nghiệm cá nhân và kiến thức cơ bản, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có triệu chứng bất thường, hãy gặp bác sĩ để được tư vấn.