Ep.05: Kết nối cha mẹ và tuổi dậy thì

Hôm nay đồng hành chương trình cùng mình là chị Huyền (tên nhân vật đã thay đổi) 1 phụ huynh có con trong độ tuổi dậy thì. Chúng ta cùng lắng nghe những chia sẻ trải lòng từ chị và từ đó rút ra kinh nghiệm cho mình.

1. Mở đầu

MC: Chào chị Huyền, hình như chị có tâm sự cần chia sẻ?

PH: Gần đây tôi có cảm giác con xa cách hơn trước. Con ít trò chuyện, cứ đóng cửa phòng, đôi khi cáu gắt mà tôi chẳng hiểu lý do. Thú thật, tôi vừa buồn vừa lo.
MC: Tôi nghe nhiều phụ huynh cũng chia sẻ giống chị. Tuổi dậy thì thường thay đổi nhiều, cả tâm lý lẫn hành vi. Nhưng cho tôi hỏi, điều khiến chị buồn nhất khi thấy con thay đổi là gì?
PH: Có lẽ là cảm giác mình không còn quan trọng trong cuộc sống của con.

2. Chia sẻ cảm xúc

MC: Cảm giác ấy rất tự nhiên. Nhưng đôi khi vì buồn, cha mẹ phản ứng khá gắt gỏng. Chị có từng la mắng con khi thấy con im lặng không?
PH: Có, và sau đó tôi hối hận lắm. Tôi chỉ muốn con mở lời, nhưng cách tôi làm lại khiến con khép chặt hơn.
MC: Thực ra, con im lặng chưa chắc là chống đối. Có thể con đang xử lý cảm xúc. Vậy chị đã bao giờ hỏi thẳng con: “Con muốn mẹ làm gì để con thấy dễ chịu hơn” chưa?
PH: Tôi chưa dám hỏi. Tôi sợ con phớt lờ hoặc trả lời kiểu khó chịu.
MC: Nhưng chính sự đối diện ấy có khi lại mở cánh cửa. Ho 2 mẹ con. ngày xưa, khi chị bằng tuổi con, nếu cha mẹ hỏi câu đó, chị sẽ cảm thấy thế nào?
PH: Chắc là tôi cũng bực, nhưng có lẽ trong lòng sẽ thấy được quan tâm.

3. Góc nhìn từ cả hai phía – “Cầu nối”

MC: Đúng. Tuổi dậy thì thường vừa muốn độc lập, vừa thèm được quan tâm. Như kiểu “đẩy ra – kéo lại”. Vậy chị nghĩ gia đình mình có “cầu nối” nào giữa hai thế hệ chưa?
PH: Tôi nghĩ chỉ còn bữa cơm tối, nhưng đôi khi mỗi người vẫn cắm cúi điện thoại.
MC: Điện thoại là một rào cản lớn. Nhưng thay vì cấm, chị có thể thử tham gia cùng. Ví dụ: hỏi con về một trend trên mạng, hoặc nhờ con giải thích một app mới.
PH: Thú thật tôi ngại lắm, sợ con chê “cổ lỗ sĩ”.
MC: Nhưng chính lúc đó, con lại thấy cha mẹ chịu bước vào thế giới của mình. Tôi muốn hỏi ngược lại: chị có từng kể cho con nghe chuyện hồi nhỏ mình cũng từng mê thứ gì đó mà người lớn không hiểu chưa?
PH: Chưa. Nhưng giờ nghĩ lại, hồi đó tôi mê truyện tranh mà mẹ tôi cứ bảo “toàn thứ vô bổ”. Có lẽ con tôi cũng đang trải qua cảm giác giống vậy.

4. Tranh luận nhẹ – Cha mẹ nên cứng hay mềm?

PH: Nhưng nếu cứ chiều con như thế, liệu có làm con ỷ lại, hay coi thường cha mẹ không?
MC: Tôi nghĩ đây không phải “chiều” mà là “tôn trọng”. Tôn trọng không đồng nghĩa với buông xuôi. Chị nghĩ thế nào nếu cha mẹ đặt ranh giới rõ ràng, nhưng cách truyền đạt lại nhẹ nhàng hơn?
PH: Ví dụ cụ thể được không?
MC: Ví dụ, thay vì nói “Con phải tắt điện thoại ngay!”, có thể nói: “Mẹ muốn con nghỉ ngơi sớm để mai khỏe hơn, con tắt máy lúc 10 giờ được không?”
PH: Tôi hiểu, vẫn giữ nguyên quy tắc, nhưng cho con cảm giác mình có quyền lựa chọn.
MC: Chính xác. Nếu chồng chị, hoặc bạn đồng nghiệp, dùng giọng ra lệnh với chị, chị có dễ hợp tác không?
PH: (cười) Không. Chắc tôi cũng phản kháng thôi. Vậy thì con tôi cũng thế.

5. Giải pháp thực tế – Khoảnh khắc “song hành”

PH: Tôi nhận ra, con tôi hay cởi mở hơn khi đi xe máy cùng tôi. Lúc đó không nhìn nhau trực diện, nhưng lại nói chuyện được.
MC: Đó là “khoảnh khắc song hành”. Ngoài đi xe, chị có thể tạo thêm những hoạt động song hành khác: nấu ăn, tập thể dục, hoặc đơn giản là cùng đi mua đồ.
PH: Nhưng nhiều lúc tôi bận rộn, không có thời gian. Liệu chỉ vài phút mỗi ngày có đủ không?
MC: Rất đủ. Quan trọng không phải số lượng mà là chất lượng. Thậm chí 10 phút trò chuyện chân thành mỗi ngày còn quý hơn ngồi cạnh hàng giờ nhưng lạnh nhạt.
PH: Tôi thấy mình vẫn có thể làm được, chỉ cần để ý sắp xếp lại.

6. Tình huống khó – Cách xử lý

PH: Giả sử tôi mở lời: “Con kể mẹ nghe chuyện ở trường nhé”, mà con đáp: “Không có gì để nói”. Tôi nên làm gì tiếp?
MC: Thay vì hỏi trực diện, hãy thử vòng vo nhẹ: “Nếu mẹ là bạn con thì con sẽ kể gì cho mẹ nghe?” Hoặc đơn giản chia sẻ trước: “Hôm nay ở chỗ làm mẹ cũng gặp chuyện buồn cười...”
PH: Nghĩa là mình kể trước để làm gương.
MC: Đúng. Trẻ thường dễ mở lòng khi thấy người lớn cũng chia sẻ thật, chứ không chỉ đặt câu hỏi.
PH: Tôi sẽ thử. Nhưng đôi khi con phản ứng rất gay gắt, kiểu: “Mẹ im đi cho con yên.” Tôi phải làm sao để không bị tổn thương?
MC: Lúc đó, hít sâu, nhắc mình rằng con đang “xả” chứ không phải ghét mẹ. Rồi để lại một câu ngắn gọn: “Mẹ tôn trọng con, khi nào muốn thì nói nhé.” Đó là cách vừa bảo vệ cảm xúc của mình, vừa giữ cửa mở cho con.

7. Kết thúc – Đúc kết

PH: Nghe anh/chị phân tích, tôi thấy mình học được nhiều điều: không ép buộc, giữ cầu nối qua những hoạt động nhỏ, và chia sẻ thật lòng.
MC: Và thêm một điều nữa: cha mẹ cũng cần kiên nhẫn với chính mình. Không ai hoàn hảo cả. Có lúc lỡ phản ứng sai, quan trọng là sau đó dám xin lỗi con.
PH: Đúng, tôi từng ngại nói “xin lỗi”, sợ con xem thường. Nhưng có lẽ xin lỗi cũng là một cách kết nối.
MC: Chính xác. Trẻ sẽ học được rằng cha mẹ cũng là con người, cũng biết nhận sai. Điều đó khiến mối quan hệ bền chặt hơn.
PH: Cảm ơn anh/chị, tôi cảm thấy nhẹ nhõm và có thêm niềm tin để đồng hành cùng con.